آجر به خشتهایی گفته میشود که احکام یا دستورات دولتی بر روی آن حک میشد و به وسیله پختن این خشتها(آجر نوعی خشت به حساب میآید اما خشت با استفاده از گل و کاه ساخته شدهاست)، نوشتهها را روی آن پایدار میکردند. آجر نسوز نوعی از آجر با ساختاری متفاوت ساخته میشود که از خاک نسوز و خاک چینی تهیه و در حرارت بالای 1500 درجه پخته میشود.
آجرهای فشاری: این آجر در ابتدای تولید ا ، خشت آن با دست زده میشد و با فشار دستی کارگران خشت زن گوشههای قالب به وسیله گل مخصوص پر میگردید به همین دلیل به آن آجر فشاری میگویند. ابعاد این نوع آجر ۵×۱۰×۲۰ یا ۵/۵×۱۱×۲۲ سانتیمتر است. این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گره چینی، طاق ضربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی مناسب است.
آجرهای ماشینی: آجر ماشینی یا آجر سوراخدار روی سطح بزرگتر آن ۸ یا ۱۰ سوراخ به قطر ۱/۵ تا ۲ سانتیمتر وجود دارد که در بازار ایران به آجرهای هشت یا ده سوراخه ماشینی معروف میباشد. در استاندارد شماره ۷ مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران این سوراخها باید تمام ضخامت آجر را طی نموده و سطح مقطع مجموع سوراخها نباید بیشتر از ۲۵ درصد سطح بزرگ تر آجر باشد و فاصله سوراخ ها از لبه آجر و فاصله سوراخها از هم در هر بعد آجر نباید کمتر از ۳۰ درصد طول همان بعد باشد. قدرت جذب زیاد با ملات وسیمان را داراست و هرگز از ساختمان نمیافتد و خطر سقوط مصالح صفر است.
کاربرد آجرهای نسوز، بیشتر در آجرنمای ساختمان به کار میرود و جدا از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی، ظاهری مطلوب و در طیف رنگی گسترده تولید شده و اگر در نمای بیرونی ساختمان کار شود زیبایی بی نظیری به نما میبخشد.به دلیل مقاومت بالای آجرهای نسوز در برابر تغییرات دمایی از آن به عنوان مصالحی پرکاربرد برای نما در ساختمان استفاده میشود درنهایت به عنوان عایق سرما و گرما بوده و ضریب پایین انتقال حرارت در آجرنسوز باعث میشود تا در فصول مختلف سال، انرژی هدر نرود و در مصرف انرژی های مختلف صرفه جویی شود ولی آجر معمولی فقط در ابعاد کوچک طراحی میشود و به مرور در برابر آب و هوای گرم ومرطوب شکل اولیه خود را از دست داده و به دلیل باران و برف و فرسایش به مرور خراب میشود و باید تعمیر یا تعویض شوند.
آجر نسوز به دلیل پخت در دمای بالا در برابر فرسایش، سرما و گرما مقاوم و سبک بوده و نیاز به اسکوب و نگه دارنده ندارد و در نتیجه هزینه اضافی برای مشتری ندارد. هر نوع طرح و الگویی را میتوان با آجر اجرا کرد و محدودیت اندازه در محل نصب ندارد در گذشته از آجرهای سنتی برای تزیین نماها و قسمتهای مختلف منزل یا محل کار استفاده میشد. وزن این آجرها بسیار سبک و نیازی به سازه نگه دارنده مجزا ندارند و این آجرها ضد شوره و جلبک نیز روی سطح آنها ایجاد نمیشود. بیشتر نقشهای آجر خشتی تذهیب، اشکال گل و مرغ و آیات قرآن میباشد. امروزه با گذشت سالها همچنان آجرسنتی و قدیمی در تزئین نما و دکوراسیون استفاده میشود. آجرهای قدیمی امروزه حالتی نوستالژیک پیدا کرده و آرامش و زیبایی خاصی به ساختمان میدهد.
سابقه مصرف آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران، باستانی دارد. از بناهای باستانی مشهوری که در ساخت آن از آجر استفاده شده طاق کسری، کف دالان مسجد جامع اصفهان، در زمان ساسانیان برای ساخت آتشکده ، مسجد، ساختمانهای مسکونی و… میتوان اشاره کرد.